Tematyka bieżącego roku duszpasterskiego w Kościele polskim Zgromadzeni na Świętej Wieczerzy generuje wiele zagadnień wymagających wnikliwych refleksji. Jest to zapewne także okazja do tego, aby – zwłaszcza jako duszpasterze i przewodniczący liturgii – zwrócić uwagę na Ars celebrandi. Papież Benedykt XVI w adhortacji apostolskiej Sacramentum Caritatis zwraca uwagę, że treść zawarta w tym pojęciu nie może być odseparowana od pełnej, czynnej i owocnej obecności wszystkich wiernych w sprawowaniu świętych czynności. Poprawna celebracja jest warunkiem koniecznym i sprzyjającym do tego rodzaju uczestnictwa, i ma – w naturalny sposób – wypływać z wiernego posłuszeństwa normom liturgicznym (por. n. 38). W duchu troski o właściwą celebrację Eucharystii, oddajemy kolejny numer biuletynu Anamnesis.

W dziale NAUCZANIE OJCA ŚWIĘTEGO znajduje się sporo treści, które wyszły spod pióra papieża Franciszka. Dnia 8 grudnia 2020 roku minęło 150 lat od chwili, gdy bł. papież Pius IX ogłosił św. Józefa patronem Kościoła Powszechnego. Na tę okoliczność Ojciec Święty opublikował List apostolski Patris corde. Wiele uwagi poświęcono decyzji papieża Franciszka, która daje możliwość pełnienia zadań lektora i akolity wszystkim wiernym, nie tylko mężczyznom. Temu zagadnieniu poświęcony jest papieski List apostolski w formie Motu Proprio Spiritus Domini, a także List adresowany do prefekta Kongregacji Nauki Wiary.

Nauczanie Ojca Świętego dokonuje się na drodze głoszenia homilii oraz katechez w czasie środowych audiencji generalnych. W bieżącym biuletynie zamieszczone są teksty dwóch homilii (na 1. niedzielę adwentu oraz na Mszę Świętą Pasterską) oraz czterech katechez poświęconych modlitwie.

Dział DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ zawiera orzeczenia Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Wśród nich są trzy dekrety (zezwalający, ze względu na trwającą pandemię, na sprawowanie czterech Mszy świętych w niektóre dni okresu Narodzenia Pańskiego, o celebracji ku czci Świętych Marty, Marii i Łazarza oraz dekret wpisujący do ogólnego Kalendarza Rzymskiego nowych Świętych, którym przysługuje tytuł doktorów Kościoła) oraz trzy noty (o Niedzieli Słowa Bożego, na temat tegorocznej Środy Popielcowej oraz w kwestii nowych tekstów liturgicznych).

Natomiast Penitencjaria Apostolska asygnowała dwa dekrety dające możliwość zyskania dodatkowych odpustów. Jest to związane z przypadającym podwójnym obchodem: Roku Świętego Józefa oraz Roku Świętego Jakuba.

Materiały zebrane w dziale NAUCZANIE BISKUPÓW O LITURGII otwiera Apel Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski arcybiskupa Stanisława Gądeckiego na tegoroczny okres Wielkiego Postu. Treść podyktowana jest racjami duszpasterskimi, które uwzględniają aktualnie obowiązujące przepisy i ograniczenia epidemiologiczne.

W dziale tym jest także List pasterski na Niedzielę Słowa Bożego (bp Jacek Jezierski), dwie homilie (bp Piotr Greger i bp Andrzej Jeż) oraz dekret biskupa włocławskiego Wiesława Meringa ustanawiający Sanktuarium Świętego Józefa we Włocławku.

Dział zatytułowany FORMACJA LITURGICZNA zawiera dwa artykuły, które doskonale korelują z tematyką aktualnego roku duszpasterskiego. Pierwszy z nich jest drugą częścią swoistego kompendium dotyczącego poprawnej celebracji Eucharystii (ks. Zdzisław Janiec), a drugi traktuje o liturgii eucharystycznej w ujęciu soborowego nauczania o źródle i szczycie (ks. Czesław Krakowiak).

W dziale DUSZPASTERSTWO LITURGICZNE znajdują się przede wszystkim materiały dotyczące życia liturgicznego w Polsce. Na czas trwającego Roku św. Józefa, Komisja Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski, pracami której kieruje arcybiskup metropolita katowicki Wiktor Skworc, przygotowała propozycje duszpasterskie. Trwający czas pandemii koronawirusa znacznie ogranicza pole pastoralnego oddziaływania. W tym kontekście na uwagę zasługują dwie dyspozycje Głównego Inspektora Sanitarnego: pierwsza dotyczy posługi sakramentalnej wobec osób chorych na COVID-19, a druga – chowania osób zmarłych na skutek zakażenia SARS-CoV-2. W tym samym tonie należy odczytać stosowny Komunikat archidiecezji wrocławskiej.

Warto zapoznać się także z tekstem rozmowy przeprowadzonej z regensem Penitencjarii Apostolskiej na temat postaci św. Józefa, w związku z przeżywanym Rokiem pod jego patronatem. Z terenu Kościoła na Wyspach Brytyjskich słychać o odradzaniu się tradycji związanej w obchodem uroczystości Objawienia Pańskiego.

Dział INFORMACJE zawiera dane z różnych stron Kościoła powszechnego. Ze Stolicy Apostolskiej dotarła wiadomość o decyzji papieża Franciszka dotyczącej wpisania do ogólnego Kalendarza Rzymskiego trzech nowych Świętych (w dziale DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ znajduje się stosowny dekret Kongregacji, tu zaś mamy okazję zapoznania się z ich sylwetkami). Niezwykle ciekawa jest wypowiedź Ojca Świętego na temat obrządku zairskiego, która pozwala z nadzieją patrzeć na ciągle żywy proces inkulturacji.

Kościół na terenie Italii podejmuje próbę właściwego odczytywania aktualnych znaków czasu. W tym kontekście należy spojrzeć na obecność i posługę diakonów stałych, a także na odważne, niezwykle rzadkie decyzje (rozgrzeszenie ogólne oraz rezygnacja z rodziców chrzestnych). Z drugiego krańca Europy (Dania) dochodzą głosy Kościołów europejskich zaniepokojonych nakazem tłumaczenia kazań. Natomiast w Kościele niemieckim (nie tylko w związku z trwającą dyskusją w ramach tzw. Drogi synodalnej) wciąż żywa jest tematyka udzielania Komunii Świętej.

Z życia Kościoła w naszej Ojczyźnie na uwagę zasługuje kwestia diakonów stałych (pierwsze święcenia w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, pielgrzymka na Jasną Górę) oraz osób życia konsekrowanego (ogólnopolska pielgrzymka, konsekracja dziewic w diecezji bielsko-żywieckiej). Czas pandemii, pomimo wielu utrudnień i ograniczeń, jest także wyzwaniem. Na szczególną uwagę zasługuje zorganizowana w formie on-line konferencja naukowa na temat przeżywania wiary w tym, trudnym dla wszystkich, czasie. Zwieńczeniem tego działu jest – jak zwykle – wykaz nowych publikacji poświęconych zagadnieniom liturgicznym.

W ostatnim czasie odeszło do wieczności wielu kapłanów, a wśród nich duszpasterze naukowo zaangażowani w obszar życia liturgicznego. Do tego grona należeli z pewnością ks. infułat dr Leon Czaja (archidiecezja wrocławska) oraz ks. prałat prof. dr hab. Władysław Nowak (archidiecezja warmińska). Stosowne noty na ich temat – z uwzględnieniem dorobku naukowego – znajdziemy w dziale NEKROLOGI.

Życząc Czytelnikom owocnej lektury, pragnę serdecznie podziękować – po raz kolejny – Księdzu Biskupowi Stefanowi Cichemu za pomoc w gromadzeniu materiału (informacje, wykaz nowych publikacji oraz treść jednego nekrologu).

Bp Piotr Greger

Bielsko-Biała, dnia 17 lutego 2021 roku, w Środę Popielcową